====vijim nga pjesa e parë=====
=Dueli i shekullit:=Faik Konica e Gaspar Jakova=
(me qo mallin e dy kolosve te ketij shekulli...lol ...një ditë te tere me ka kushtuar rradhitja deri ketu dhe vijon ne numrin tjeter..te me falni per disa germa qe ndoshta si kam pare, por, pas nje shekulli nuk duhet pare per te madhe ky dyel )
Jane nieres qi te pyesin per nie pune ne gazeta.
Te pyesin me shprese se u ke per te dhene aresye.
U dhe te drejte ?
Je nieri i math. Po t' i kundershtosh pake, terbohen. I till' eshte Gaspari.
Thashe se kish folur ne Nazione Albanese per pune te letrave. Mendimi im ndodhej t' ish ndryshe. Ky ndryshim an'in per te terbuar Gasparin; e, ne fie artikull nen' emer Begu i Konitses, ky Srp, i tsili me dergonte protestime miqesie te pa-kerkuara nga ana ime, hyn ne lie terbim cesharak e te poshter. Ham-ham-ham-ham! hau-hau- hauhau ! uaau-uaaau-uaaaaau! hgrrr-hgrrr...
U-terbua Gaspari ! Sillni uje te ftohte, se mos na kafshoje !
Shpejt uje ! Erdhi ujet.
Ja ujet thua, tani, se une s' di te shkruaj mire shqip?
Ndofta. E kur t'me kritikojne ata shkronetore ie pake qi e perdorin mjeshter isht ghuhen, do t' perpiqem te perfitoj nga kritikimet e tyre.
Po ti me pare se te ghukosh, lej-i me i' ane beghellimet, desturet, marshallahet, dhe edhe ata azganat. Beso se shqipia edhe turqishtia jane dy ghuhe te ndara. E ne do te te mbusht koka, pyet, per tregim, 110 anmik t' im : te ka per te thene ate qe te thom une. Ce nga Kristoforidhi e ghar ta Naim Beu, as neri nder ne nuke perdor fjale turqishte. Aty, jemi te ghithe ne nie mendim. Ndofta te Stara-Serbia s' e kuptojne dot ndryshimin e shqipes nga turqishtia. Le te perpiqen te kuptojne, ne vent qe te lehin.
Thua se Aladron e ndzora per prints, e, si i mora disa qindera napoleona, u ktheva kundre tij (1).
Besoj se Aladrua, sa do i poshter te jete, nuk esht aqe sa te Imdzoje t' a vertetoje ate te shpifur qe s' ke turp te thuash. Ata qindera napoleona do te jene te dala nga gropat e arit qe « konti» Vladan ka te Stara-Serbia...
Nuk u-largova pa aresye ngaAladrua. Kur u poqa te paren here me 'te, i deftova nevojen e nie prove te vogel per te mpshtetur te thenat e tija. Me dha fjalen se kish per te kerkuar e per te ghetur neper kishet e Napolit proven e marteses se ghyshit te vete me nie printseshe nga dera e Kastriotit.
Mi ate themel e trajtuam te marret vesh me Aladron. Ish detyra e Aladros t' a ndzirte ate
Gaspar Jakova perdor nie fjale me te forte qi mis me nie boele f'jale, nga tjater ane, i pelqen t' a perdore shpesh: Sua tmhit quellque voluptas !
Gaspar Jakova nuke e shpif vetem kundre meje, po dhe kundre disa bashkepunetoreve t' Albanies.
Per, Zog Sakolin thote se i ka ngrene sa pare Aladros. E Zog Sakoli ndodhet te jete nie djale shkolle! S' ka pasur ghe me Aladrun; po shkruajti kundre tij : ergo, ka ngrene, s' duhet tjater prove.
Shpirti i Gasparit ka nie simplicitet te math: Levdove kte ghe? te paguajtin qe t' a levdosh.
J'u kundershtove le gheje, je i hidheruar e s' te paguajne me ?
Disa muaj me pare, kish ardhur ne London prove, ne pes' a ghashte muaj, si kish thene.
Ne vent qe te mbaje fjalen, j' u duk me lehte te vere ne Nazione Albanese nie artikull per te thene se esthe nie menyre « byzantine » te folurit permi nie pune me rendesie aqe te vogel...tdhe sot, sikur t' a sjelle ate prove Aladrua, jam beserisht bashke me te.
S' eshte pune e rende te ghendet aja prove, Edhe ne Shqiperie, ku shkruhen aqe te paka, munt nieriu, po te perpiqet, te provoje ghenealoghien e tija gher dyqint vjet prapa. Ne Napoli, qh' do kishe mban nga nie liber ku shkruhen lindjet, vdekjet e martesat. Martesa e ghyshit e Aladros nghau, thote, ketu e 130 vjet me pare, Le ta gheje proven. Le te qlignoje t' a geje.
Shkuan vjete, e ghe s' shohim. Duket se te Stara-Serbia eshte zakone, kur bere 118 tsope ruge me nie nieri, le vesh me 'te gher n' ane te botes, edhe ne kuptove se eshte nieri i lik : Ti es soqills Johannis Aladriin eternmn, se qllndfqm ol'dinem Stare Serbia nie vagabond sheipetar : nga qe e dija se qh' ish, kur kudzoj te vije te me shohe, vajta vete t' a hap porten, i rashe nie datske te lehte, dhe mbylla deren; eshte ae i dobet e aqe ng'ordhanik nga shendeti, 'sa t' i kisha rene n'i a dy grushte, do t' a kisha derguar ne semurtore e vete do te kisha vajtur 'ne burg.
Ky nieri qi te jep meshire kur e sheh e te tsilin jam sigur se Gaspari nuk e pa, do t' i kete thene priftit-te-rrene se me « rrahu », me rrahu mua !
S' e nij veten sa te flas per kete pune, po SHPEJT i kam ter te dhene, boterisht, Gaspar le mesim, i tsili do t' i permende tere jeten e tija se nuke jan nga atej qi hqme te ruhme. Aqe KETU, Habitej qe thom se ti s' di perveqh shqipen e mahalles tende. Mos habitu. Fjale si udhe-heqes,ardhje, zatmne te qenmra, shena, etj, te tsilat edhe nie foshfie i perdor ne Toskerie, ty te duken gabime; kerkon: udhe-hjekes t' ardhmn, zakone t'e paster-a ? !) sheje, etj. se te folurit e mahalles tende e do ne kete menyre. Padija jote ne grammatike te shqipes se perghitheshme esht aq' e trashe, sa i vjen ndot nieriut t' a nofie veten e tija te flase me nie shtaze si ty.
Po ti, edierezit ne pasqyre tende, jo vetem per ghuhe po edhe per pune te kombit mahallen t' uaj e shkoni me pare se atdhene. Dashuria e katundit (l'esprit de clocher) ze ne zemre t' uaj dashurie te atheut(l'amour de a patrie). Ne kobure e zbrazur ne pazar t' uaj ju duket me me rendesie se reziku ku ndodhet Shqiperia.
U duk miaft me 1879-1880 : kur qhoj Lidhja e Janines, e tsila kish Mehmed Ali bej Vrionin e Abdul bej Frasherin per kryetare, kur qhoj Lidhja e Janines nie lutje Lidhjes se Prizrenit duke kerkuar disa mijera luftaresh ndihme per te mpruar Shqiperien e poshtme, a e dini se qh' perghighje mori ?
Gaspar Jakova, i tsili flet per punera te tsilat as i di as esht i zoti.t' i dije, shkruan, te Laimtari, per nie dere te « Spatave » ne kohe te Skenderbeut. Jo vetem dere Spatash nuke ka pasur ne kohe te Skenderbeut, po kurre. Ka qene vetem ne e qhkelqyer shtepie, ne Toskerie. qi quhej Bua, nga e tsila dolli i madhi kapidan Ghin Bua, ne shekull te kater-mbedh) ishte, shume me pare Skenderbeut. Ghin Bua ish aqe trim sa kapidanet e tija edhe usta-do le te mproje vendin e tij! (Shihni ne Blue Book te qeveries inglize, mot 1880). (2)E sara mia qolpa, Se cosi e?
Thua se ke deghuar qe jam Vllah. Kio defton meprizimin ne te tsilin bota e kane mendjen tende. Te dine aqe te humbur e te poshter, sa jane sigur qe ti i ke per te gelltitur te ghitha sa te te thone.
Tsili esht ay: nieri ne vise te Vioses qi t' e di se dera e Zejnelbejllinive te Konitses ka mbajtur qe nga shekuj flamurin e shqipetaresies ?
Por i madhi luftar i kohes-se-mesme Ghin Bua, i thene Spata (1), kui merrme ushtaret e kapidanet e tija, ne mos ne vise t' ona ?
Lufta e shqipetaresies kundre kombesieve te tjera, ne kohe te mesme, pati per qentre viset e Vioses; e kur ju te Stara-Serbia u lepijit kembet kniazeve serbe, viset t' ona leftojin per shqipetaresien.
Te mos ishe nie shtaze e pa-letruar, do t' te deftoja burimet ku kishte per te gjetur proven e te thenave ta mia.
Kur shoh tsa eskroke te poshter e pander, matce t'egera me dy faqe, tradheret e kishin emeruar Spate, (nie autor grek i shekullit xv e thrret Spadafora). Gaspar Jakova, dija e te tsilit eshte kurdohere nga dora e dyte (do me thene nuke vete gher ne dokumente, po perdor te thenat e te tjereve), kujton se ka pasur nie dere qi quhej Spata. Sharlatan !
I funtmi zbrites i kesaj shtepie ish Kont Merkur Bua, qi vdiç ne sherbim te Deres se Habsburgut (Austries), ne shekull XVI. tore, qhpifarake, vrases vullgare e prapa kurrizit, si ty, t'a marin e t' a perdorin- e t' a ndyjne! - emrin shqipetar : t' a thom qhiltas se me vjen keqe jam Shqipetar edh une. Te qe se e ndroja dot ratsen t' ime me fjale, shpejt do te thohesha Grek, Kutso- Vllah, etj.
Edhe Evghit do t' a kisha per nder. Por iktij syet ne historie te shkuar ; mendoj trimerien, kaloresien e refyer ne kohe te shkuara, prej kombit t' one, e thom me vete t' ime: jo, karakteri i nie kombi si ky nuke prishet aqe shpejt, e per nqint poshtravet se qe nioha, kush' e di sa mijera te drejte e shpirt-larte qe nuk i kam niohur e s' i nioh.
Te paren here qe deghova ne fjale vllahishte, ish me 1897: Pata ahere, per sherbetor, ne neri Shqipetar nga i , ati, e - si me tha - Vllah nga e ema kerkova te flase pake, qe te shah qh' tingellim ka kio ghuhe.
Kur ne shtepie i thote vetes shqipetare, e shqipetare niht e ka qen' e nohur qh' kriterium ke ti 'qe t' a quash vllahe ?
Valle nga qe ka edhe Vlleh ne rreth, po Vllehte jane perndare kudo ne Shqiperie, qe nga Shkodra e gher ne Preveze, e ne qofte se fqiniesia e Vllehve i kthen te ghithe ne Vlleh, ahere Shqiperia e tere eshte vllahe.
Po s' ka, vetem Vlleh ne Shqiperie.Ne kete dhe, kane hyre e kane shkelur qe dy-mije vjet qindera kombe te huaj ; e po te 'deghojme boten, qe' do vendi te hqieries i kane nghitur ne emer te huaj, kane dhene ne burim te huaj.
Duke kapur javen e shkuar, la Grande Enciklopedie(Paris, 1002, 31 vellime ne-4), te artikulli Mirdite, nuk u-habita pake te shoh kete prralle: se Mirditasit jane nga rene bullgare! :fliten, qi eshte Sparta e Shqiperies, e bejne bullgare, tsili vent ahere munt te thoht shqipetar ?
Po dhe Skenderbene kane kudzuar shume t' a japin per Serb! ..,
Duke thirrur birbonin Gaspar Jakove, me kete artikull, Srp, desha t' i kthej monedhen qe me dha.
Me dha para krejt kallpe, i kthej para ghysme-kallpe.
Po dua te thorn me ze te larte se jam armik i ketyre menyrave. Si shkojme kohen duke thirrur se kerkimet e Shteteve te Ballkanit ne Shqiperie jane pa aresye, se kombi yne eshte : tilei math se 'sa duan t' a bejne, etj., - dhe nga tjater ane j' a verne ne dyshim shqipetaresien neri tjaterit !
Po ti, Gaspar-zeza, qenke birboni me i poshter i vendit t'one. Shihni se qh' ben ky neri :
Ne faqe te katerte te korres, te fleta e tija, ka shtypur ne karte te Ballkanit, ne te tsilen j' a ka shpene kufiet Shqiperies nga Tashllidsha ne veri gher ne Thesalie ne juge, e nga Durresi ne perendim gher ne DRAME (!!!) ne lemje.
Ky kombetar qe i ndzehte e i eger (ne fjale) sa kerkon te beje shqipetare vise qi as jane as kane qene, ky nieri vete quan vllahe viset e lagura nga Viosa, e Vllah pjesetarin e nie shtepie nga e tsila dolli e ema e Ali pashe Tepelenit. Ne te tjera fjale, jemi ketu perpara nie nieriu te poshter i tsili nuke beson as nie fjale nga ata qe thote : kur i duhet te qhkepute tsa frenga nga Italianet, ahere i jep dore te rrefehet politikan me plane te mbedha, edhe ben shqipetare popuj te huaj qi ndodhen tete dite lark nga Adriatiku ; kur ghen mb' udhe te tija Shqipetare nga vise nie-zet horesh lark nga Adriatiku, po te tsilet i japin hie dhe pengojne n' intriga te tija, Gaspari me nie te hedhur pende i pagezon vlleh.
A me lepin keputset Gaspar, te te jap pese frenga ( qenke nie nieri me mendje teper vullgare e te poshter, per te ber intriga, duhet qene dhelper ? dhe ti s' je perveqh buall, nie buall nga ata te Vardarit.
Ne ghe vetem me trishton: duke kenduar fjale si te tuat, qh' kane per te thene ratsat e tjera qi ndodhen ne Shqiperie ne pakitse e te tsilat ne duam t' i bejme pjese te kombit shqipetar? qh' kane per te thene, me teper, ata veta Vlleh te tsilet jane me nie zemre me ne e punojne si Shqipetare?
Do te kujtojne se duam t' a ndajme popullin e Shqiperies ne disa kategorie: te kulluarte, ghysme te kulluarte, - te pa-kulluarte, te turbulluarte, te ndyret, etj.
Do t' kujtojne se ne mes te vetes se tyre e te Shqipetareve eshte nie perrua i ameshuar, te tsilin kurre nuke munt t' a kaperdzejne.
Vllehe e te tjereve u kerkoj ndjese n' emer te Shqiperies !
S' marrim per barre fjalet e nieresve si Gaspar Jakova. Jane vagabonde : s'i atyre te tsileve ndofta u duket e forte kio fjale, munt t' u thom se, Gaspar Jakova me shkruante per nie prift: «le t' i lepije b..then ».
Kio fjale funtme pse i pelqen aqe Gasparit, dhe pse e perdor aqe shhpesh ?
Jane shtaza: s' kuptojne qh' eshte kombesia; kur flasin per « komp », kendoni : « fare» ; atij. s' marin vesh tjater tok nierezsh perveqh faret », si te dy-mbedhjete faret e Izraelit.Jane shpirt-shitur: s' shohin, e s' dua; te dine, se fjale si te tyret jane nie argument i tmeruar kundra autonomies shqipetare.
Ne duam te bejme nie kornp sqhqipetar, dhe per kete pune kemi nevoje per bashkim te ghithe pakitsave te Shqiperies me shumitsen shqipetare.
N' Inglie, nuk i pyesin nie Inglizi ne eshte nga ratse saksone, normande, skandinave, a kelte. Ne Frantse, nuk i pyesin nie Frengu q'ish shtepia e tija 1500 vjet me pare: romane, qelte, ghermane, skandinave, etj. As 'qe munt, nie Shqipetar qi duket sot per sot i kulluar, te levdohet se 1,000 a 2,000 vjet me pare e jemija e tij ish shqipetare. Ndofta po, ndofta jo.
S' mundim te hipijme gher te Adami a gher te protistat e professorit Haeqke!: Si ka mijera e mijera Shqipetare te sllavesuar (e eh' jane malaziasit, e ndofta nie pjese e Herzegovines ?), ashtu ka pasur veta prej ratsash te tjera te tretur ne ratse:shqipe.
E si u tretne keta ne kohe te shkuara, ashtu duhet te treten edlle sot pakitsat e ratsave te tjera qi ndodhn ne Shqipene.
Si ti maqhok i eger, i tsili ndofta je Shqipetar vetem qe ne shekull te XV-te, i ke per te huaj Vllehte, t' ardhur ne Shqiperie me mundesit romane qe 2,000 vjet ?
Vendesit e Shqiperies, prej qhdo ratse qe ne qofshin, i ftojme te hyjne te kombi shqipetar e te bashkohen me MU kerkojme te mesojne shqip e te sillen shqiptarisht : e gher aty vene kerkimet t' ona.
S' mundim t' u thomi : ejani te ju qhajme krahun te ju qitim pake ghak, e te j' a japim ne qimisti t' a ndaje.
S' i quajme Shqipetare vet em vendesit e vjeter nga ratsa te tjera, te tsilet nesia e klimes e e zakoneve i ka qasur do-e-mos afer karakterit shqipetar, po dhe neres te lindur ne Shqiperie prej te huajsh, ne qofte se u pelqen te jene Shqipetare. Gambetta ish ne Italian, e me ghithe kete, me 1870-187, kur Fransa e thyer e e poshteruar ndodhej ne ne shtet te tmeruar, ay e organizoj shpetimin e vendit : dhe vendi e niohu kete te huaj per te pare, e sot per sot emeri i Gambettes, tingellon ne Franse si ne tjater fjale per te thene atdhesie.
I ati i Gambettes kish mbetur, ay, Italian nga zemera, dhe kur vdiq u mbulua si e kish lene fjalen ne toke italiane.
Te tilla tregime kemi edhe ne vende te tjera. Sitsilido e di historien e Iordit Disraeli Beaconsfield, ne Ingliz nga ratse Ebraike, shtepia e tij e ardhur nga Italia qe me pake se ne qint vjet : Lordi Beaconsfield u-be. kryetar i qeveries inglize e ne nga me te mbedhente ministore te ketij vendi.
Shkurt, ne Shqipetare nga ratsa, ne qofte se te ngharat historiake i permetojne kurre vendit te behet me vete, duam te marim per pasqyre kombet e perendimit, dhe jo Hindin. S' duam te jemi ne bl'ahmanqt, mizoret, e Vllehte, Greket, Serbet, etj., parian. Vagabondet qi perpiqen te ftohin ratset e tjera ne vent qe t' i qasin, jane nieres te paguar per te qihene arme kundr' autonomies shqipetare.
E nga qe duam te jemi te drejte dhe vellezer me te ghithe, perandaj kemi aresye te zemerohemi duke pare disa veta nga ata pakitsa te bejne intriga te shtrembera, e te kene kudzimin qesharak e te poshter te qhvendojne ghuhen shqipe e te vene ghuhe te huaja.
Thua, Gaspar, se une nuk e qiua autonomjen. S' ka t' a dua a te mos e dua ketu.
Une s' jam kapidan, po neri letrash; dhe ku rroj ? fushe, male e dem lark Shqiperies. Une mundohem per ghuhen shqipe: bashkatdhetaret t' ane qi rrojne n' atdhe Ie t' organizohen, ne duan, per ne mundim me praktik. Le te Iidhen; Ie te japin dhe Ie te mbajne bese neri tjaterit; Ie te refejne trimrien e bindjes (1), duke pritur kohen per lie trimerie tjater.
Sa per mua, eshte Sigurt se punet qe shoh s' jane nga ata qi e bejne fledne te keto shprese.
Si shprehet autonomia me kafshe si ty, qi i kane zakonet aqe te kalbura sa sot te lene te besosh se jane iq, e dy jave pastaj pa aresye mbledhin i ne balte te rrugeve te qhpifura pa kripe, ktidzojne t' i shtypin e t' i ehojne ?
Si shprehet autonomia me eskroke si ty, te tsilet, duke bere eh' do ghe per interest, nuke besojne te kete ne bote nieres qi bejne fie pune me ghithe zemre ? .
Si shprehet automonia me buaj si ty, te tsilet as din'e se qh' eshte historia, as jane te zoterit per te kuptuar se qie vent i vogel e i vobek nuke shpetohet pa fie Jezuitet kane bere shume mire qe te ndihme te jashtme, - se Serbia, qitne nga shoqeria e tyre. Be Jezuitet Greqia, Mali-i-Zi, Rumania, Bullgaria, jane gentlemen, zoterifi, nieres te rritur, Kuba, Kreta u qhliruan me krahe te mire e me duarte pghuhes shqipe ?
Ti s' munt te jashtme ?
Po ti, ô neri, pse je kundr Austries ?
As' je ti qi shkruaje ne Nazione Albanese, ne dite, se Austria i jep krahe sherbertori te perzene e t' i botoje ?
A s' je ti qi me mesoe Kete pune te pa-paqme ben Gaspari se Girolamo de Rada ka qene austrofil ?
A s' e ditke ti se ne kongres te Berlinit te bej me pakryetare, do me thene me Austria e ndaloj te dhenet e «Stara-arnaqhiste, a, si thote Gaspari me nie Sterbia» -e Serbies, - dhe ne thuhej ti te thelle ndjese te ghuhes shqipe, « me sot Sheipetar, eshte me hire t' Austries? anarkik» (Ki-ki-ku ! ki-kiii-ku !)
Disa muaj me pare, ndodha te flas. Ah ! eh' zuzare, eh' vagabonde jini veqh e veqh me tsa gazetare inglize te ju!
Ah sa mire ju nioh une !
Ju kam vene kthyer nga nie udhetim ne Shqiperie. Si prush ne shale, ju kam perveluar kur fola me 'ta ne ne menyre mike per kta rizin, ju kam thyer me shkelm intrigat : jene u habitne te ghithe, e nie nga ne me dhe, me helm ne bark e me pshtyme ne thane keto: Je i pari Shqipetar qe pebuze, s' dini qh' te beni.
Sot jam Vllah, ghojme te (lase mire per italien. Sa Si qi die Grek, javen e shkuar konservator i petare pame gher me sot, jane te ghithe terbuar, kete jave « anarkik. ». Ah sa miq te nrlzhte t' Austries, e kuner Italike kini ju eskroe nga mua, e sa lies pake dini ta mpshihni ate frike !
Keto i shtypne, e do t' i shtypin, te ghithe sa me niohin e dine se une ata zoteriii, e sitsilido munt t' i ken, jam mbretetar i ndzehte monarkik doje : ndofta ahere i eshte per te mbu-ki-ki-ku !).ghel (ki-ki-ku, Gaspar. Ki-kiii-ku ! ghel (ki-ki-ku, Gaspar.Ki-kiii-ku !).
Besoj, do me thene, se ne shur koka Gasparit se kombi shqipetar krye te Shtetit duhet ne Mbretniie nuke mendon si ne pazar te mahalles se tija.
Me ghithe kete, eshte mire t' a miqqsojme edhe Italien. Po sigurisht kur hyjne ne mes shpifarake te qelbur si Gaspari, as Italia munt te mare nie mendim te mire per Shqipetaret, as Shqipetaret per Italien.
Por une s' jam nga ata qi marrin' men dime te gatishme, e i veshin me lie here. Ce ne te dale te shkolles e gher me sot, e gher ne vdekje t' ime, jam perpjekur e do t' perpiqem te kuptoj qh' behet, qh' thohet rreth e rrotull meje.
Po te venet re eshte lie, te marret pjese eshte dy. Sigurisht, sikur bota t' ishin te ghithe shelite si Francisku i Assises, a t' urte si Emmanuel Kant-i, nuke do te duhej as nie fortse per te penguar lirien e vetave. Po duke qene se ndodhen kannibale si Gaspari qi, per te kundershtim fjalesh, kerkojne « te qhajne barqe e te qitin zorre », si munt te veje bota pa autoritet, e si munt te jete lie autoritet i vende pa mbret ?
Gabimi i pakryetareve, qi kerkojne te trajtojne edhe shoqerie em liria e vetave te mos khe per kufie as nie fortse te' jashtme, gabimi i tyre eshte te mos e' vene 're natyren e njeriut. Une dua t'u qhoj mbreterve nie plan per te vene funt ne theorie te tilla: duhen mbledhur ne faqe te dheut disa mijera kaunibale si Gaspar Jakova dha duhen vene ne 16 ansuje; pastaj, sa veta te thone se s' duhet fortse, autoritet, etj., duhen derguar n' asinje te Gaspareve: pa shkuar nie jave, do te zpne te q'thojne per mungim te mbretit, t' autoritetit, te qeveries e te ghinin armeve.
Une s' jam vetem mbretar ne menyre te sotme, po ne menyre te vjeter. Po te kendosh librin Levatem n te fiosofit ingliz Thomas Hobbes, ke per te kuptuar nie pjese te mendimeve te mia. Shtoj se me vjen keq qe nie nieri si Pjeter Karagheorghevichi u nioh per mbret, se me ate menyre madheshtia e mbreteries do te pakesohet ne sy te popujve te Ballkanit. Kam shpese se ky nieri do te dbohet shpejt nga nie fron i tsili nuk esht i tija, e se do te vihet ne vent tie Obrenovich.
Ja mendimet e Faikut, ô Gaspar !
Dhe ne do tsa 'lajme te tjera, munt te shtoj, me nie shkrolies frenk, keto: mendoj qe dy e dy bejne kater, qe vija e drejte eshte udha 'me e shkurte nga nie' pike ne nie tjater, qe shuma e dy aneve te nie treqhipi eshte kurdohere me e madhe se ana e hete, e qhe dy vja paralele, nuke perpiqen kurre sikur edhe te zghaten gher pertej boteve.
Mendimet e inia, zot, te thenat e mia, ta berat e mia, nuke jane ne kundershtim me petkat e mia, me redingoten t' ime.
Dhe sikur t' isha i veshur me petka te tjera, me petka si te tuat, do t' perpiqesha t' a ve jeten t' ime ne harmonie me 'to: do t' a kisha per turp te thosha hypokritisht e shpejt, ch' do dite ghysm' hore ne menghes, fjale te tsilat t' i eh vertetoja te 23 horet e ghysme qi mbeten; do t'mundohesha t' i veja pake ne praktike ato fjale, e me teper, do te perpiqesha te jem i drejte, e te kem: te ndjese qi frenghisht thohet «la qourite morale; do t' a quaja veten t' ime te rene ne balte sikur te mblidhja ne rruge te qhpifura, e, pa nie pa dy, t' i veja nene shtyp: e kur te me ndzehej ghaku, do te futesha n' uje te ftohte, s' do te veja me vrap te Casa Mobigliata.
Meqe te pelqen ty te germ ish mendimet filosofike te nie nieriu me te tsilin s' duhej te kishe tjater ngatrrese perveqh permi grammatike, dua te te pyes edhe une per mendimet e tua. Po s' kam nevoje: te te thom une se qh' mendon edhe qh' je. .
Ti je nie prift vagabond e geneshtar qi ka humbur fene. Po ke nie shpirt aqe vullgar e aqe te poshter, sa ne vent qe te te mbetet ay trishtim i Iehte qe Ruturimi i besimeve te djaleries Ie prapa vetes ne shpirte te holla - i pari mendim i yt duke humbur fene, qe te behesh eskrok me nie here. Kur mbolle nga Jezuitet, s' besoje me: po, per interest, e mbajte roben e prifteries. Shpejt, kuptove se me te 300 frangat qe munt te mirrje si famulltar, s' ish pune as te roje si doje, as te gatitje intriga. U hodhme pra n' Italie, e aty ke shprese se, duke i dhene vetes nie rendesie te rene me te tsilen s' jane aqe te marre sa te geniehen Italianet, ke per te begatuar veten.
Te profetizoj se ajo shprese eshte me kot, e te lutem te besosh te meprimi i thelle qe kam per nie karakter si tendin.
FAIK KONITZA.
==========vijon=============
Pergatiti=kreksi=
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire